Historia przemysłu wapienniczego w Gogolinie

W centrum Gogolina, pomiędzy ulicami Strzelecką, Kościelną i Kolejową, przez ponad 120 lat funkcjonowały zakłady przemysłu wapienniczego z siedmioma piecami szybowymi, sześcioma piecami kręgowymi, młynownią wapna nawozowego, oddziałem produkcji wapna hydratyzowanego, warsztatami, bocznicą kolejową, własną elektrownią i budynkiem administracyjnym.

Gogolin był ważnym ośrodkiem przemysłowym z siedzibą dyrekcji Śląskich Zakładów Wapienniczych S.A. Zabudowania przemysłowe kształtowały krajobraz miejscowości do lat 90. XX wieku. Po latach intensywnej działalności, w 1987 r., zaprzestano wypalania wapnia w zakładach wapienniczych w Gogolinie, w 1992 r. wyłączono z ruchu przemiałownię i definitywnie zakończono działalność zakładów.

W 1995 r. wyburzono silos młynowni wapna rolniczego. W grudniu 1999 r. Gmina Gogolin przejęła od Zakładów Cementowo-Wapienniczych Górażdże S.A. opuszczone tereny przemysłowe w centrum Gogolina.

Piece zostały wymurowane z łamanego kamienia wapiennego, dla umocnienia spiętego stalowymi obejmami. Wewnątrz wyłożono je cegłą żaroodporną. W przyziemiu każdego z pieców zlokalizowane są trzy otwory wydobywcze zamknięte pełnym łukiem. W piecu o kształcie stożka między otworami wydobywczymi zlokalizowano płytkie wnęki zamknięte pełnym łukiem.

W 2003 r. rozebrano piece Bunke – Pacht, pojawiła się też wstępna koncepcja zagospodarowania tego terenu, jako nowego centrum miasta. Zachowano trzy piece szybowe zbudowane przez Wilhelma Dombrovsky’go, nazywane „Piecami Dombrovskymi”.

 

 

Piece wapiennicze Dombrovsky’ego

Piece wapiennicze w centrum Gogolina, wybudowane zostały w 1874 r. i stanowią symbol przemysłu wapienniczego, który zadecydował o przekształceniu miejscowości Gogolin w jedno z najważniejszych centrów produkcji wapna na Górnym Śląsku.

Piece zostały wymurowane z łamanego kamienia wapiennego, dla umocnienia spiętego stalowymi obejmami. Wewnątrz wyłożono je cegłą żaroodporną. W przyziemiu każdego z pieców zlokalizowane są trzy otwory wydobywcze zamknięte pełnym łukiem. W piecu o kształcie stożka między otworami wydobywczymi zlokalizowano płytkie wnęki zamknięte pełnym łukiem.

 

Renowacja pieców wapienniczych Dombrovsky’ego

Potrzeba odrestaurowania pieców wraz z otoczeniem wynikała z konieczności poprawy zdegradowanej przestrzeni centrum miasta. Obecnie piece stanowią cenny zespół zabytkowy, co podnosi walory turystyczne miasta.

Remont pieców rozpoczął się w 2012 r.; obiekt odgruzowano, a prace uzupełniające prowadzono z zastosowaniem tradycyjnych materiałów: zaprawy cementowo–wapiennej, cegły i kamienia wapiennego. Wszystkie prace konserwacyjne prowadziły do zachowania pierwotnego kształtu pieców, bez ingerencji w ich konstrukcję i kształt.

Piękno i majestatyczny charakter pieców podkreślają: oświetlenie, nasadzona wokół roślinność, a funkcję edukacyjną pełnią tablice informacyjne, przedstawiające historię przemysłu wapienniczego w gminie.

W ramach projektu pn. „Rewitalizacja centrum miasta Gogolina”, począwszy od 2009 r. przeprowadzono działania mające na celu wdrożenie nowej koncepcji zagospodarowania terenu po byłych zakładach wapienniczych. Zrewitalizowano obszar o powierzchni 1,25 ha. Pieniądze na ten cel samorząd Gogolina pozyskał na podstawie umowy zawartej między Gminą Gogolin a Zarządem Województwa Opolskiego. Projekt „Rewitalizacja centrum miasta Gogolina” współfinansowany był przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego.

Poprzez nadanie nowej funkcji temu postindustrialnemu obszarowi osiągnięto docelowy efekt, jakim jest stworzenie nowego centrum. Aranżacja placu w nowoczesny sposób nawiązuje do lokalnego dziedzictwa i lokalnej historii. Prace rewitalizacyjne w centrum Gogolina objęły powstanie nowego placu śródmiejskiego, drogi wewnętrznej oraz remont trzech pieców wapienniczych, które obecnie stanowią ciekawy zespół zabytkowy.